-
1 табаны пешкән мәче кебек йөрү
=табаны пешкән мәче кебек кылану; табаны пешкән мәче шикелле йөрү; табаны пешкән мәче шикелле кылану; табаны пешкән мәче төсле йөрү; табаны пешкән мәче төсле кылану; табаны пешкән песи кебек йөрү; табаны пешкән песи кебек кылану; табаны пешкән песи шикелле йөрү; табаны пешкән песи шикелле кылану; табаны пешкән песи төсле йөрү; табаны пешкән песи төсле кылану; табага баскан мәче кебек йөрү; табага баскан мәче шикелле йөрү; табага баскан мәче шикелле кылану; табага баскан мәче төсле йөрү; табага баскан мәче төсле кылану; табага баскан мәче кебек кылану; табага баскан песи кебек йөрү; табага баскан песи шикелле йөрү; табага баскан песи төсле йөрү; табага баскан песи кебек кылану; табага баскан песи шикелле кылану; табага баскан песи төсле кылану1) мета́ться/замета́ться2) торопи́ться, заторопи́ться; забе́гать, ходи́ть как на уголька́х (букв. как ко́шка, обжёгшая ла́пу); носи́ться как угоре́лый -
2 балавыз кебек
(балавыз шикелле, балавыз төсле, балавыз сыман) восково́го цве́та ( о некрашеных деревянных предметах)идәнне балавыз кебек иттереп юу —вы́мыть пол, доведя́ до восково́го цве́та
-
3 күкәй эчендәге сары кебек
1) см. күз өстендә каш кебек2) ≈≈ как сыр в ма́сле ката́ется -
4 авызга су капкан кебек
= авызга су капкан шикелле; авызга су капкан төсле; авызга су капкан сыман; авызга су капкан диярсең сло́вно (бу́дто, то́чно, как бу́дто) воды́ в рот набра́л -
5 авызга су капкан төсле
-
6 май кебек
= май төсле; = май шикелле1) как по ма́слу2) о прия́тном тепле́3) о́чень прия́тный, любе́зный4) сгово́рчивый, поко́рный, шёлковый -
7 май төсле
-
8 нокта кебек
= нокта төсле как то́чка ( об очень маленьком) -
9 нокта төсле
-
10 табага баскан мәче төсле йөрү
-
11 табага баскан мәче төсле кылану
-
12 табага баскан песи төсле йөрү
-
13 табага баскан песи төсле кылану
-
14 табаны пешкән мәче төсле йөрү
-
15 табаны пешкән мәче төсле кылану
-
16 табаны пешкән песи төсле йөрү
-
17 табаны пешкән песи төсле кылану
-
18 ай
I 1. сущ.1)а) луна́, ме́сяц || лу́нный, ме́сячныйай калкуы — восхо́д луны́
ай кими башлаган — ме́сяц (луна́) на уще́рбе
яңа ай — молодо́й (но́вый) ме́сяц
ай калыкты — луна́ взошла́ (засвети́ла, вы́плыла)
ай яктысында — при луне́ (ме́сяце)
ай тотылу — затме́ние луны́; лу́нное затме́ние
ай яктысы — лу́нный свет
һәркемнеке үзенә, ай күренә күзенә (посл.) — ≈≈ своё не мы́то, да бело́ (букв. вся́кому свой ка́жется луно́й)
б) в сравн. сочет. луно-ай кебек (сыман) — лунообра́зный, лунови́дный
ай төсле (кебек) — луноподо́бный
в) ( о серпообразном изображении) полуме́сяц; серп-полуме́сяцмәчетнең ае — полуме́сяц (на) мече́ти
2) ме́сяц ( часть года)ай ярым элек — полтора́ ме́сяца тому́ наза́д
балаларына җиде ай (тулды) — их ребёнку (испо́лнилось) семь ме́сяцев
бер ай укырга кирәк — ме́сяц на́до учи́ться
2. прил.; нар.-поэт.ике айдан соң — че́рез два ме́сяца
подо́бный луне́ (ме́сяцу, я́сному ме́сяцу), луноподо́бный; луно-; -луна; луно́й; -полуме́сяц, полуме́сяцемай йөзле кыз — де́вушка с лицо́м, подо́бным (я́сной) луне́ (я́сному ме́сяцу); луноли́кая де́вушка
- ай урак- ай урагы
- ай балык
- ай башы
- ай елы
- ай саен
- ай саен була торган
- ай саен эшләнә торган
- айга бер
- айга төшү
- айлар буе
- айлар буена
- айлар буенча••ае айга — см. айныкы айга
ай кебек — сло́вно (то́чно, как бу́дто, как) ме́сяц (я́сный, молодо́й); подо́бный (подо́бно) ме́сяцу я́сному, молодо́му; луноподо́бный
ай күрде, кояш алды — то́лько его́ и ви́дели; и был тако́в
ай үсәсен көн үсү — расти́ не по дням, а по часа́м
айга (айда) бер дә кайда бер — в ме́сяц раз; ре́дко, ре́дко когда́
айга сикерү — пры́гать на луну́, нарыва́ться/зарва́ться разг.
айга (аена) утыз көн — ирон.; шутл. все три́дцать дней ме́сяца (в ме́сяц)
айдан айга — из ме́сяца в ме́сяц ( повышать производительность труда)
айдан төшкән кебек — сло́вно (как, бу́дто, то́чно) с луны́ свали́лся
II межд.айны айга ялгау (ялгап бару) — своди́ть концы́ с конца́ми
1) выраж. ощущение боли, чувство испуга, страха, отвращения и т. п. ой-ой-о́й; о, о-о; у-у; а́х ты, о́х тыай ычкынды (балык) — ой, сорвала́сь (ры́ба)
ай-й, авырта! — ой, бо́льно!
ай-й, җылан! — ой-й, змея́!
2) выраж. предостережение, предупреждение об опасности и т. п. ой, ой-ой; охай, бәреләсең! — ой (ой-ой), уда́ришься!
3) выраж. восхищение, одобрение, восторг, радостное удивление и т. п. ой, ай, ах, ох, ух, эх; у-у; вотай, рәхмәт, улым, бүләгең өчен — ой (ай-ай), спаси́бо, сыно́к, за пода́рок
4) выраж. сомнение, неуверенность и т. п. ой (ой-ой), ой ли; вряд (навря́д, едва́) лиай, өлгерерсең микән? — ой (ох), успе́ешь ли? ой, вря́д ли успе́ешь
5) с повтором или в сочет. с да выраж. неодобрение, осуждение ну и... же, ну и ну, а́х ты, о́х ты; ай даай хәйләкәр дә инде — ну и хитёр (хитре́ц) же; а́х ты хитре́ц!; ай да хитре́ц! хитёр! ну и ну!
ай куркак, ай куян йөрәк! — ай да трус, ну и за́яц трусли́вый!
6) нар.-поэт.; (употр. в песенных зачинах или обращениях либо встречается в тексте короткой песни, когда её поют на протяжную мелодию) ой (да), охай гөл-гөл, сайрый былбыл талның тармакларында (песня) — ой вы, цветы́, пою́т соловьи́ на ве́тках-ветвя́х
ай былбылым, вай былбылым — солове́й мой, солове́й
ай җаный, вай җаный — ой ты ми́лый, ой люби́мый
••ай Аллам (ай Аллакаем; ай Аллакай гынам) — Бо́же ты мой
"ай" дип җибәрү (кую) — о́йкать, о́йкнуть, о́хать, о́хнуть
-
19 кабер
сущ.моги́ла, погребе́ние, захороне́ние книжн. || моги́льный, гробово́й, надмоги́льный, надгро́бныйтуганнар кабере — бра́тская моги́ла
кабер ташы — надгро́бный ка́мень
••кабер алу — умере́ть
кабер газабы — о́чень тяжёлая, мучи́тельная жизнь
кабер казу — рыть моги́лу, гото́вить смерть, гото́вить ги́бель (кому-чему-л.)
кабер табу — найти́ себе́ моги́лу (где-л.)
кабер тынлыгы — гробова́я тишина́; гробово́е молча́ние
кабер якасында булу — быть на краю́ моги́лы
кабергә (гүргә) кертү — вогна́ть в гроб
кабергә кергәнче — по гроб, по гроб жи́зни
кабердән чыккан төсле (кебек) — как (вы́шедший) из моги́лы ( об очень худом и слабом человеке)
каберең ерак булсын, каберең якын (янәшә) булмасын — не дай бог лежа́ть с ним ря́дом (в моги́ле)
-
20 ташбака
сущ.1) зоол. черепа́ха || черепа́шийташбака йомыркасы — черепа́шье яйцо́
2) перен. черепа́ха - маши́на для добы́чи ка́менного у́гля в то́нких пласта́х••ташбака төсле (кебек, барышы белән) — черепа́шьими те́мпами, ( медленно) как черепа́ха
См. также в других словарях:
төсле — (ТӨСЛЕЛЕК) (ТӨСЛЕЛӘНҮ) – I. с. 1. Нин. б. бер төсе булган. Нин. б. бер төстә булган. Ак һәм карадан башка төстә булган төсле фильм 2. Тимер һәм аның эретмәләренә кермәгән барлык металларга бәйләнешле төсле металлургия 3. Нин. б. йөзле, килбәтле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мисле — иск. Кебек, күк, шикелле, төсле, сыман … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рефракция — Атмосферада яктылык нурларының сынуы аркасында ерактагы әйберләрнең урыннарыннан авышкан булып яки формалары үзгәргән кебек күренүе. Җир атмосферасында нурлар сынуга бәйле рәвештә, күк җисеменең урыныннан авышкан төсле күренүе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
салу — I. 1. Берәр нәрсәнең эченә төшереп куеп, сыек булса агызып, коеп һ. б. ш. рәв. урнаштыру 2. Гадәттә озынча нәрсәләрне: яткырып, аударып, сузып яки таратып кую, урнаштыру. Берәр нәрсәнең өстенә куеп, орындырып тидереп тору (кулны, башны, аякны һ.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәкәрлек — и. 1. Башындагы йоны мөгез кебек кабарып тора торган, күгәрчен зурлык, озын сыйраклы саз кошы; рус. Пигалица, Чибис 2. күч. диал. Биткә, тәнгә чыга торган, тәкәрлек күкәе төсле чуар таплар; сипкел … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
